Można długo rozważać niemożliwość zdefiniowania miłości jako pojęcia, jej nieusuwalną subiektywność jako uczucia oraz nieskończoną wieloaspektowość jako zjawiska. Jednocześnie pozostaje bezspornym fakt, że miłość jako kategoria filozoficzna i etyczna jest nierozerwalnie związana z pojęciami ideału i szczęścia.

To właśnie w tym kierunku należy poszukiwać odpowiedzi na odwieczne pytanie: czym jest miłość?

I pierwszą rzeczą, którą musimy określić na drodze do tej głównej odpowiedzi, jest:

1) czym jest ideał, z którym zakochany pragnie się zjednoczyć?

2) a czym jest szczęście, którego nieosiągalność przynosi zakochanemu cierpienie?

Oczywiste jest, że nawet w przypadku skierowania miłości ku samemu sobie, zawsze mamy do czynienia z pewnym rozdzieleniem na podmiot i przedmiot miłości, czyli zakochanego i ukochane. Dlatego kategoria miłości ma charakter intencjonalny – jest skierowana ku nie-Ja, ku Drugiemu, jako pragnienie zjednoczenia ze swoim ideałem i doznania szczęścia z idealnym nie-sobą lub sobą-innym.

Wychodząc z tego założenia, możemy sformułować następujące definicje wspomnianych pojęć:

1) ideał – to coś, z czym człowiek odczuwa pełną i całkowitą zgodność.

Ulubiona filiżanka, domowe zwierzę, alejka w parku, fotografia, przeczytana lub obejrzana historia, wizerunek człowieka, słowa, działania – wszystko to jest dla nas częścią nas samych, naszej zmysłowej równowagi; niezależnie od tego, czy dążymy do spokoju, czy przeciwko niemu protestujemy, wywołuje w nas jedno pragnienie – zgodzić się, przyjąć to takie, jakie jest;

2) szczęście – to uczucie osiągnięcia przez człowieka swojego ideału.

Za każdym razem, gdy sięgasz po ulubioną filiżankę, bawisz się z ukochanym pupilem, spacerujesz po ulubionej alejce w parku, czytasz ponownie ukochaną historię, spotykasz się z ukochaną osobą, wypowiadasz i czynisz ważne dla ciebie słowa i gesty – odczuwasz szczęście tej chwili;

3) nieszczęście – to uczucie nieosiągalności przez człowieka swojego ideału.

Gdy uświadamiasz sobie niemożność spotkania z ukochanym albo że utracił on swoją idealność – złościsz się, rozczarowujesz, smucisz – jesteś nieszczęśliwy;

4) miłość – to wola osiągnięcia i podtrzymania osiągniętego ideału.

Za każdym razem, gdy dążysz do tego, by stworzyć, zdobyć lub przywrócić jakiś swój ideał – walczysz o jego prawo do istnienia i o swoje prawo, by być z nim razem. To znaczy, że kochasz.

W ostatecznym rozrachunku odpowiadamy nie tylko na pytania, które postawiliśmy powyżej, lecz także na inne, równie istotne dla człowieka: dlaczego i w jaki sposób w miłości łączą się szczęście i cierpienie? Która miłość niesie zakochanemu szczęście, a która cierpienie? Czym jest miłość od pierwszego wejrzenia i czy można zakochać się celowo?